Her gün, yoğun trafikte, okulda sınav dönemlerinde, günlük yapılacaklar listemiz kabarık olduğunda, devlet dairelerindeki veya bankalardaki kuyruklarda, boşanma, evlilik, taşınma dönemlerinde kendimizi stres altında hissederiz. Stres açlık susuzluk gibi hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır.
Vücudumuzun bir tepki vermesini , ya da duruma adapte olmasını gerektiren her türlü zihinsel, fiziksel ve duygusal uyarana karşı verdiğimiz tepkiye stres denir. Stres bazı zamanlarda yararlıdır, çünkü konuya veya olaya odaklanmayı ve bir tehlike durumunda harekete geçmeyi kolaylaştırır.
Stres fiziksel, zihinsel ve duygusal dengemizi tehdit eden durumlarda, adeta bizi erken uyaran bir sitemdir. Eğer stres doğru ve faydalı olarak yönlendirilirse, hedeflerimizi, ümitlerimizi gerçekleştirmekten alıkoyan engelleri aşmamız için bize cesaret verecek bir unsur olabilir.
Stresli bir kişi olup olmadığınızı anlayabilmek için kendinize aşağıdaki soruları sorabilirsiniz. Evet cevaplarınız çoksa siz de stresli birisiniz demektir:
- Uykuya dalmakta zorluk çekiyor musunuz?
- Gece sık sık uykunuz kaçıyor mu?
- Kendinizi sık sık halsiz hissedip , sabahları yorgun kalkıyor musunuz?
- Diğer insanlara karşı tahammülünüz az mı?
- Okurken veya dinlerken konulara yoğunlaşmakta zorluk çekiyor musunuz?
- Aceleci biri misiniz?
- Sık sık öfkelenip , sinirleniyor musunuz?
- Hazımsızlık,sindirim bozukluğu, baş ağrıları, baş dönmeleri, çarpıntı, kas ağrıları gibi rahatsızlıklarınız var mı?
- Yavaş çalışan ve yavaş konuşan insanlardan rahatsızlık duyar msınız?
- Kafanızı dinlemek, sakinleşmek ve bir kitap okumak sizin için çok mu güç?
- Sakinleşebilmek için, sigara, alkol veya uyku ilaçları kullanır mısınız?
- Bir yere geç kalınca, oraya zamanında gitmeniz engellenince kızar mısınız?
Stresin neden olduğu hastalıklar:
Stres yönetiminde başarısız olursak, stres kontrolümüzden çıkarsa pek çok sağlık sorununa yol açabilir. Beynimiz stresi algıladığında sinir sistemi hemen cevap verir. ‘Savaş ya da kaç’ olarak bilinen bu tepkiyle sinir sistemi uyarılır. Bu da kalp atışlarının hızlanması, kanın daha çok pompalanması, tansiyonun yükselmesi, görüş kalitesinin artması gibi birtakım değişiklikleri tetikler. Oksijen miktarını artırmak için solunum hızı artar ve kan damarları genişler. Dalak daha çok kan üretir ve karaciğer kana daha fazla şeker salgılar. Sindirim hızı yavaşlar. Böylece enerji, beyin ve kaslar tarafından kullanılır.
Stresli durumların uzun düre devam etmesi vücuda zarar verir. Hiper tansiyon ,kalp hastalıkları, baş ağrısı, saç dökülmesi, reflu, gastrit, kolit gibi sindirim hastalıkları, bel ve sırt ağrıları, kan şekeri düzensizliği, astım gibi hastalıklara ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur.
Kronik stres, kortizol ve adrenalin gibi stres hormonlarını salgılayan böbrek üstü bezlerini yorar. Bu da uyku bozuklukları, sürekli yorgun hissetme, tiroid hastalıkları, kilo sorunlarına neden olur.
Stresle başa çıkabilmek, stresi yönetebilmeniz için önerilerimiz.
Önünüzdeki senelerde sağlığınız, mutluluğunuz ve başarınız, karşılaşacağınız streslere uyum sağlamanıza bağlıdır.
Stresin kaynaklarını tesbit ettikten sonra bunları kontrol edebilmek için stratejiler geliştirebilirsiniz. Örneğin hergün yoğun trafikte kendinizi çok stresli hissediyorsanız evinizi iş yerinize yakın bir bölgeye taşımak, sizi strese sokan insanlara karşı empati kurmaya çalışarak onlarla daha uyumlu yaşamaya çalışmak gibi.
Hedeflerinizi seçerken gerçekçi olun. Ulaşamayacağınız hedefler , yerine getiremeyeceğiniz istekler sizi strese sokar.
Başkalarına hayır demesini bilin. Her zaman herkesin isteklerine evet diyerek onları mutlu etmeye çalışırken , kendinizi stres altında hissedersiniz.
Zamanı yönetmesini bilin. Bir öğrenciyseniz veya bir iş yerinde çalışansanız, zamanı verimli kullanmakla ilgili sorununuz varsa, zaman yönetimi kursu alabilirsiniz. Zamanla yarışmak sizi strese sokar.
Kontrol delisi olmayın, işlerinizi, sorumluluklarınızı ,ailenizle veya iş arkadaşlarınızla paylaşmasını bilin.
Ailenizle ve arkadaşlarınızla daha çok vakit geçirin.
Spor yapmak, hobilerinizle ilgilenmek, hayvanlarla vakit geçirmek, seyahat etmek, kitap okumak gibi sevdiğiniz şeyleri yapmak için kendinize zaman ayırın.
Kahve, çay , kola gibi içecekleri azaltın.
Stres seviyenizin yükseldiği zamanlarda, sakin ve yeşillik bir alanda yürüyüşe çıkmaya çalışın, müzik dinleyin, dik ve rahat bir şekilde oturup 10 dakika süreyle karından derin nefes alıp bırakın ve nefes alıp verişinize yoğunlaşın.
Herşeyi denediğiniz halde bir türlü stres seviyenizi kontrol edemiyorsanız mutlaka bir uzmana danışın.
Kendinizi sevin
Sevmeyi sevin
Hep sevgiyle kalın
Uzman Psikolog Ali Rıza Tanaltay
TANALTAY Psikolojik Danışmanlık
Tel: (0216) 414 25 10
