Ergenlik Döneminde Ailelere Tavsiyeler: Sağlam Aile ilişkileri, Ergenlerin Daha Az Problem Yaşamasını Sağlıyor
Ergenlik dönemi sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal, zihinsel ve sosyal gelişimin yoğun bir şekilde yaşandığı bir dönemdir. Genellikle 12 yaş civarlarında başlasa da, herkes farklıdır. Kimi çocuk daha erken, kimisi daha geç bu döneme girer. Genellikle ilk ergenlik belirtilerinden biri çocukların ebeveynlerinin yanındaki davranışlarının değişmesidir. Anne babalarından daha fazla ayrı zaman geçirmeye, bağımsız davranmaya başlarlar. Çevrelerindekilerin, özellikle de yaşıtlarının onları nasıl gördükleriyle fazlaca ilgilenmeye başlarlar. Karar alırken yaşıtlarının, arkadaşlarının ne düşündükleri, anne-babalarının düşüncelerinden daha fazla önem taşımaya başlar. Yeni imajlar, yeni kıyafetler denemeye, arkadaşları ve kendi aralarındaki farklılıkları fazlaca incelmeye başlarlar.
Aileler, genellikle çocuklarının neden bu kadar değiştiğini, neden her şeye itiraz ederek sürekli her şeyi sorguladığını ve kendilerinden neden uzaklaştıklarını merak ederler. Ergenliğin en temel hedefi bağımsızlığını kazanabilmektir. Bu sebeple ergenler, ebeveynlerinden uzaklaşmaya başlarlar. Ayrıca bu dönemde soyut düşünme becerileri geliştikçe, hayatı sorgulamaya ve kendi bakış açılarına göre tekrar anlamlandırmaya çabalarlar. Bu sebeple de ergenler daha önce uyum sağladıkları kurallara itiraz etmeye başlarlar ve kendi fikirlerini göstermeye istekli olurlar.
Ergenliği yaşayış şekli, yaşanan sıkıntıların şiddeti, yaşanan sorunlarla başa çıkma şekli her çocuk için farklıdır. Duygusal gelgitlerin sıklıkla yaşandığı bir dönem olduğu için, anne-babayla çatışmalar yaşanması normaldir. Aileler için önemli olan bu çatışmaları doğru bir şekilde yönetebilmeleri, çocukları ile güven içerisinde sağlam bir iletişim kurabilmeleridir. Sağlam, destekleyici aile ilişkileri, çocukların bu dönemde daha az problem yaşamasını sağlar.
Bunun için neler yapabilirsiniz?
- Onu anlamaya çalışın:
Kendi ergenlik yıllarınızı düşünün. Bunları hatırlamak, bu süreçte sizi neler bekleyebileceğini anlamanızı sağlayacaktır. Çocuğunuzun ani ruh hali değişikliklerine hazırlıklı olun. Zaman zaman sizinle çatışabileceğini unutmayın. Kendilerini neyin beklediğini bilen ebeveynler bununla daha iyi baş edebilirler. Gerekli durumlarda bu konuda kitaplar okuyun. Ne kadar çok bilgi edinirseniz, çocuğunuzu o kadar iyi anlayabilir ve sorunlarla o kadar iyi başa çıkabilirsiniz.
- İyi bir dinleyici olun:
Bu dönemde çocuklar konuşmak konusunda pek istekli görünmeseler de anne-babalarının yanlarında olmalarına fazlaca ihtiyaç duyarlar. Kendilerini yargılamadan dinleyen anne-babaları onları rahatlatır ve güven duymalarına yardımcı olur. Sizin iyi bir dinleyici olmanız, onları sizinle daha paylaşımcı olmaları konusunda yüreklendirir. Ayrıca çocuğunuzun ergenlikle ilgili sorularını mutlaka cevaplamaya çalışın. Burada önemli nokta çok fazla bilgi yüklemesi yapmadan, onların size sorduğu soruları yanıtlamaktır. Çocuğunuzla iletişim yolunu açık tutmanız, başkalarından, internetten yanlış bilgiler öğrenmelerine ya da bazı şeylerle nasıl başa çıkacaklarını bilemeden içlerine kapanmalarına engel olacaktır.
- Çocuğunuzu bilgilendirerek net kurallar koyun:
Ergenlik yılları, deneme yanılma yıllarıdır. Bazen denenen davranışlar tehlikeli davranışlar olabilirler. Çocuğunuzu sigara, uyuşturucu ve alkolün zararları gibi konularda olabildiğince erken bilgilendirin. Çocuğunuzla bu konuşmaları, o bunlarla karşılaşmadan önce yapmış olmak, çocuğunuzun daha bilinçli davranmasını sağlayacaktır. Aile değerlerinizi, yanlışların neden yanlış olduklarını önceden konuşmak, sorun ortaya çıktıktan sonra konuşmaktan çok daha etkilidir.
Net, tutarlı kurallar koymak ve ailede herkesin bunları uymasını sağlamak, evde düzen ve güven ortamı oluşturur. Kurallara sizin de uymanız, çocuğunuzun sizi model alarak daha uyumlu olmasını sağlayacaktır. Teknoloji kullanımı, yatma saati, kaçta evde olunması gerektiği, arkadaşlarıyla nereye gideceklerini mutlaka haber verme gibi önemli konularda kurallar koyun ve hepsinin neden gerekli olduğunu açıklayın. Çocuğunuzun sağlıklı bir şekilde büyümesi için sürekli hayatına müdahale etmek doğru değildir. Zaten ebeveynlerin, her şeyi kontrol edebilmeleri de zordur. Öncelikle çocuğunuza güvenin. Ona güvendiğinizi, ancak bu güveninizi kötüye kullanmaması gerektiğini hatırlatın.
- Neye hayır diyeceğinize iyi karar verin:
Ergenler anne babalarını şaşırtmayı seveler. Farklı isteklerine, size saçma ya da gereksiz gelseler de hemen itiraz etmeyin. Önce neden bunu istediğini sorarak, nasıl hissettiğini anlamaya çalışın. Eğer zararsız bir istekse, itirazlarınızı daha zararlı şeyler için saklayın. Çünkü her isteklerine karşı çıkıldığında ergenler, bunları gizlice yapmanın yollarını ararlar.
- Başarılarını kutlayın:
Çocuğunuzun başarılı olduğu konuları mutlaka takdir edin. Önemli spor, müzik aktivitelerini kaçırmamaya çalışın. Kimi zaman yaşanan hayal kırıklıklarında, yanlarında olun ve onları desteklemeye devam edin.
- Sorumluluk almasını sağlayın:
Kendisini büyümüş hisseden çocuğunuza evdeki işler, alışveriş konusunda kendisine uygun sorumluluklar verebilirsiniz. Tercihlerini, fikirlerini sık sık sorabilirsiniz. Bu hem büyüdüğünün farkında olduğunuzu gösterir, hem de sorumluluk duygusunun gelişmesine yardımcı olur.
- Sağlıklı alışkanlıklar edinmesine yardım edin:
İlgi alanlarına uygun şekilde, enerjilerini doğru yönlendirebilecekleri spor, sanat gibi alanlarda hobiler edinmelerine yardım edin. Bu hem fiziksel, hem psikolojik sağlıklarını olumlu etkileyecektir.
- Arkadaşlarıyla daha fazla zaman geçirme isteklerine anlayışlı olun:
Arkadaşlarıyla beraber olmak istemesi, ergenlik dönemindeki bağımsızlaşma isteğinin göstergesi ve sağlıklı sosyal gelişimin bir parçasıdır. Buna engel olmaya çalışmak, çocuğunuzun sosyal gelişimini olumsuz etkileyecektir. Koyduğunuz kurallara uyduğu sürece bu isteğine karşı çıkmayın. Çocuğunuzun arkadaşlarını-hatta mümkünse arkadaşlarının ailelerini tanımaya çalışın. Aileler arasındaki iletişim çocuğunuz için güvenli bir arkadaş çevre oluşturabilmek için önemli bir adım olacaktır.
- Tehlike işaretlerine dikkat edin:
Ergenlik dönemi pek çok değişikliğin yaşandığı bir dönem olsa da, fiziksel ve davranışsal ani ve sert değişiklikler bir sorununun habercisi olabilir. Bu yüzden:
- Ani kilo değişikliği
- Uyku sorunları
- Kişilikte ani ve sert değişimler
- Arkadaş çevresinin bir anda değişmesi
- Okula gitmeme isteği
- Aniden düşen notlar
- Sürekli intihar konusunda konuşma ya da şakalar yapma
- Sigara, alkol, uyuşturucu kullandığına dair işaretler
Gibi durumlarda mutlaka bir uzmana başvurun. Ergenlik döneminde ders notlarında düşüş olabilir. Ancak bir anda notların tamamen düşmesi, okuldan uzaklaşma, farklı arkadaş çevresine girme ya da sosyal olarak herkesten uzaklaşma yaşanan bir sorunun göstergesi olabilir.
Unutmayın, ergenlik dönemi her çocuk ve her ailede farklı yaşanır. Farklı olmayan tek şey, bu dönemde çocuğunuzun sizin ilginize ve sevginize çok fazla ihtiyacı olduğudur. Sizin anlayışlı tavrınız, desteğiniz çocuğunuz çok büyük önem taşımaktadır.
Burcu Çapa
Uzman Psikolog
Hürriyet Aile. Uzman Psikolog Burcu Çapa
“ERGENLİK DÖNEMİNDE AİLELERE TAVSİYELER”.
Erişim: 04.12.2018 http://www.hurriyetaile.com/ergenlik/ergen-psikolojisi/ergenlik-doneminde-ailelere-tavsiyeler_27141.html
