Anne ve Baba Rolleri Değişiyor mu?

Ailede anne ve babanın tutum ve davranışları çocuk için çok önemli ve etkilidir. Son yıllarda bunun bilincinde olan babalar çocuklarının bakım ve eğitimiyle daha yakından ilgilenmeye başladılar.

Fakat “Demokratik ebeveyn olma” adına nasıl istenmeden hatalar yapıldı ve ipin ucu kaçtıysa, çocuklarıyla yakın ilişkiler içinde olmak isteyen babalarda otorite zafiyeti başladı. Otorite boşluğunu doldurmak için anneler daha kuralcı ve sert olmaya başladılar. Babalar da gönüllü olarak bu durumu kabul ettiler.

-Baba bunu böyle yapabilir miyim?

-Annene sor evladım, ben şimdi bir şey derim annen ikimize de kızar.

Sevgi ve şefkat timsali annelerin yerini babalar, otorite ve disiplini temsil etmesi gereken babaların yerini anneler aldı. Bu rol değişikliğinin ekonomik ve sosyal boyutları olabilir. Ama bu değişikliğin çocuklara hiç yarar sağlamadığı kesin. Anne ve babasını rol model alacak çocuklar için bu hiç sağlıklı değil.

Burada kesinlikle bir yanlış anlaşılma olmasın. Sağlıklı bir baba modelinde zaten babanın sevgiye dayalı bir otorite sağlaması ve disiplin uygulamasından söz ediyoruz. Sıkıntı yaratan durum, çocuğu üzmemek adına babanın hiçbir kural ve sınır koymaması, sorun yaşamamak için, ağlamasın diye ya da, ağladı diye her isteğini yapması, ya da annenin koyduğu sınır ve kuralları da gereksiz bulması.

Oysaki çocuğun doğru ve yanlışları öğrenmesinde, sınırlarını bilmesinde anne ve babanın birlikte aldıkları kararlar uygulanmalıdır. Sadece kuralları koyan ve uygulayan ve hatta sert bir kimliğe büründürülen anne olmamalıdır. Bunun sıkıntısını son yıllarda birçok çocukta ve annede görüyoruz. Annesinden sevgi, şefkat, anlayış görmek isteyen çocuk, bunu göremediğinde annesine karşı kızgınlık, öfke duyabilmekte, olumsuz davranışlarını arttırmakta, anne de çocuğuyla arasında sorunlar arttığı için, huzursuz ve gergin olmakta.

Araştırma bulgularına göre, çocuğuna aşırı koruyucu veya reddedici davranan, aşırı derecede otoriter veya ilgisiz olan anneler, eşleri tarafından desteklenmeyen ve takdir görmeyen, eşleri ile iyi bir iletişim kuramamış kadınlardır. Uyguladığımız “Aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutum ölçeği (PARİ)” sonuçları da bunu destekler şekilde. Özellikle çocuğun eğitiminde kendini yalnız hisseden ve babadan destek görmeyen annelerde “Aşırı annelik” ve “Geçimsizlik” boyutları yüksek çıkmıştır.O halde babanın rolü, çocuğun gelişiminde de annenin yaşamında da oldukça önemlidir. Doğumdan hemen sonra, babanın çocuğun bakımında anneye yardımcı olması ve zaman zaman çocuğu ile baş başa kalması, baba çocuk diyalogunu daha ilk yıllarda kuvvetlendirecektir. Çocukların 4 – 5 yaşlarında cinsel kimlik bulma çabaları içinde, kız çocukları babalarının ilgisi için anneleriyle, erkek çocukları da annelerinin dikkatini çekmek için babalarıyla mücadeleye girerler. Bu çatışma ve rekabet sonra yerini “Özdeşleşme” sürecine bırakır. Erkek çocuk babasını, kız çocuk annesini taklit eder. Erkek çocuk için kendisini güçlü, kuvvetli, sevgi dolu bir babayla özdeş tutması çocuk için önemli bir güven kaynağıdır. Güçlü fakat sevgisiz bir baba ise endişe ve korku kaynağıdır.

Kendini yetersiz bir modelle özdeşleştiren çocuk, örnek aldığı modelin istenmeyen özelliklerini fark ettiğinde endişeli ve güvensiz olacaktır. Anne babalar çocukları ile kurdukları ilişkilerin güvenilirliği ve başarısı ölçüsünde özdeşleşmeye, kabul edilir veya edilmezler. Baskın bir anneyle, silik, pasif bir baba varlığında rekabet olmayacak, dolayısıyla gücünü kabul edip özdeşleşeceği bir model de olmayacaktır. O zaman erkek çocuk aile içinde bulamadığı, model alacağı güçlü bir erkek figürünü yakın çevresinde arayacaktır.

Babanın herhangi bir nedenle uzun süreli ve ani yokluğu halinde de çocukta ciddi boyutlarda duygusal kırıklıklar oluşur. Kendine güvensizlik, toplumdan kaçma, topluma karşı güvensizlik, yalnızlık, kendini önemsiz hissetmek, saldırganlık, huzursuzluk hatta depresyon hali görülebilir.

Unutmamak gerekir ki çocuğun ruh ve beden sağlığı için iyi bir baba, bir de anne modeline ihtiyaç vardır. Ne anne babanın yerini tutabilir, ne de baba annenin yerini! Her birinin cinsiyetlerine uygun olarak, yerine getirmekle yükümlü oldukları görevler farklıdır.

Sevgili babalar, ailedeki etkin rolünüzü hiç unutmayın, çocuklarınıza sınır koymaktan, güçlü ve kararlı durmaktan çekinmeyin. Eşinize ve çocuğunuza gösterdiğiniz sevgi ve ilgiyle çok iyi bir baba modeli olacağınıza inanın.

TANALTAY PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK MERKEZİ